Hederlez: Revizyonlar arasındaki fark
İçerik silindi İçerik eklendi
K clean up |
Değişiklik özeti yok |
||
1. liniya:
'''Hederlez''' — gagauz milli yortusu.
[[Gagauz Halk Kalendarı|Gagauz halk kalendar]]ı iki perioda ayırılêr: yaz hem kış. Yaz başlamasının halk yortusu “Hederlez” may ayın 6-na geler, Ay Georgiy günündän başlêêr. Kış sa “Kasım” yortusunnan kutlanêr, 8 Kasım Ay Dmitriy gününnän başlêêr. Bu iki yortu da [[
Milli yortu Hederlez (Ay Georgiy) yılın en önemli yortularından sayılêr hem üç gün sürer. Bu yortuylan bilä hayvancılıın, otların eşermesi hem sürülerin meralara götürülmesi işlärlän yaz da başlamış olêr. Bu gündä [[Küü|küü]]lerdä çobannarlan para hem başka annaşmaları yapılêr. Yortunun önemli işlerindän biri dä bir kuzunun, kurban edileräk, bulgurlan yada pirinçlän doldurulaması hem fırında pişirilmesi. “Kurban” da Hederlezdä, Georgiy adına bir aylenin kişisinä duuma günündä, saalık için, askerdän dönmesini dileräk, ya da gözäl bir düün yapması için kesiler.
Hederlez yortusu herbir gagauz aylesindä evdä yada aul içindä bir masa donatılmasınnan kutlanılêr. Hazırlanan bu sofraya komşuları, senseleleri, küülüleri, musaafirleri teklif ederlär, onnara, adetä görä, şarap ikram edip, gözäl adet olarak sayılêr. [[Albannar|Arnaut]], [[Gagauzlar|gagauz]] hem
Ay Georgiy adını taşıyan kliselerin bulunduu küülerdä, klisenin başçasında, bütün küüyün katıldıı kurban yortusu yapılêr. En çok hayvan bu türlü yortularda kurban ediler. [[
Bu gündä bütün küü katıldıı at yarışları, sport oyunnarı, güreşlär yapılêr. Eskidän milli sport – güreş yapılırdı. Klarnet, kemençä yada gayda havaları ötmesi altında, komşu küülerdän gelän güreşçilär serbest güreş yapardılar. Kazanannara paalı baaşış verilärdi. En paalı baaşış – boyunda kırmızı şirit baalı olan koyundu. Çempion “pelivan”, koyunu omuzlarına alıp, güreş erini üç kerä dolaşardı. “Pelivan” olan kişiyä bir yılın içindä diil salt kendi küüyündä, ama başka küülerdä dä saygı gösterilärdi.
26. liniya:
Gagauzların etnik spițifikası görüner kurbannık imeklerin ritual hazırlanmasında. Kurban icin taa vakıdından ayırılırdı bir kuzu en iilerindän, taa ii kuzu olsundu erkek. İlkin kurbannık kuzunun buynuzuna yapıştırêrlar bir mum, tutuşturêrlar onu,angısının yanına bir şiritlän baalêrlar bir parça ekmek, hem tuz, angılarını ayozlêêrlar klisedä. Onu keseceykän, adam düşer yapsın stavrozunu da desin “ Hadi Alla kabletsin!”. Açan kesiler kurbannık hayvanı tokatlarda, kapu-larda hem uşakların annılarında,yanaklarında,çenelerindä kannan resim ediler stavrozlar.Bu işlär olêrlar o sebeplän, ani korumaa insannarı hem hayvannarı hastalıklardan. Kalan kanı dökärmişlär o erä neredä insannar gezmeer. V.A.Moşkov yazêr, ani kurbannık hayvanın aşıklarınnan urdurarmışlar gelinnän güvei, kutlayrak hem baaşlayrak onnara çok uşakları olsun.
Derisi veriler popaza,nicä bir ödek.Kesilmiş kurbanı olmaz parcalama parça-parçaya. Nicä annadêr respondet Kurçu küündän Odesa bölgesindän (
Ama başka küüdä, Kıpçakta, (Moldova) kafayı hem kimi barsaklarını yıkadıktan sora, kaynadıp, yapêrlar bir çorba, ama o günü imerlär. Kuzu çorbası iniler ertesi günü. Bu gösterer gagauzların tabetini düşünmää herbir gün için.
40. liniya:
Düzgüncä küündä Hederlez günü var bir gözäl adet baalı ekmeklän.Bu günü pişiriler bir çörek pita, angısının içinä koyulêr para(demir para, kopeyka).Bu pitaylan çıkêrlar kıra, konêrlar tarlanın başına da dıgırlêêrlar pitayı aşa dooru. Nekadar taa çok er gidecek pita, okadar taa zengin, ta islää olacek bu yıl bereket-lär. Bu küüda ta bir adet var Hederlez günü. Gezerlär kırlarda da bakêrlar - er kıştan ekilmää ekinnär büüdüseydilär okadar, ani onnnarın içinda var nicä saklansın tavşam, ozaman bu ekinnärdan toplanêcêk gözäl,zengin bereket. Gideräk kirdan onnar koparadılar bir-iki püskä eni büümnerdän.Evä gelip, verirdilär onnarı ev kuşlarına, deyin taa ii yımırtlasınnar.
Gagauz jurnalistka Olga Kulaksız yazêr ani "Pek sevindirer, ani şindiki zamanda da bu gözäl yortu kaybelmedi, ama benim bakışıma görä, oldu taa meraklı, taa geniş. Kurçu küünda (
Kurçulular göstererlär ne kazandılar onnar bu yıl. Şkolada,uşak başçesindä, kultur evinda büük hazırlanmaklar olêrlar. Hepsicii isterlär göstermää kendi işini en ii taraftan. Şkolada üürenicilär annadêrlar hem gösterelär neyi onnar üürendilär.Gözäl sesli türkülär , kıvrak oyunnar sevindirerlär musaafirlerin cannarını,uyandırêrlar yalpak duygularını. Uşaklar annadêrlar şkolanın tarihini, üüredicilerin becermeklerini hem kendilerin dä etişmeklerini bilgi urunda. Klisedä bu gün çekeder yortu liturgiysinnnan. Şlujbadan sora klisenin aulunda kurulêr gözäl bir sofra. Sofraya deyni imekleri yapêrlar insannar.Sofraya deyn getirerlär, nicä deerlär “ kimin ne üürä kolverer”.Kimi tauk, kimi kuzu, kimi suvan hem pirinç, yada bulgur. Ama en büük yardım geler te o adamdan, kimin adı Görgi. Kurçuda toprak pay oldu iki paya. Öndercilerin ikisinin dä adları Görgi.Onnar sayerlar büük bir namuz , deyn pay almaa, katılmaa bu yortuya,kurban koyma kendi saalıkları için, kendi aylesinnerin koruycusu için. İlkin sorfraya buyur ediler musaafirlär. Musaafirlää gelerlär diil sade cümnä insannarı, ama popazlar başka kliselerdän, angıları yardım ederlär götürmää yortu liturgiyasını.Buda bir adet. Bulgurdan kaare sofraya koyulêr başka imeklär da. Onnarı hepsini azırlêêrlar karılar.
59. liniya:
==Ofițial status==
Şindiki vakıtta Gagauziyda Hederlez tanındı devlet uurunda da. Gagauziynın Halk topluşun kararına görä Hederlez başka büük yortularlan barabar oldu Bölgenin bir ofițial yortusu.
Taa bir anılmış adet var Hederlezdä. Bu günü keçilär, koyunnar,büük hayvannar,artık küüdän kıra, eşil ota çıkêrlar. Kasımda da, kış aazında, genä sıırlık aullarına kapanêrlar.Bu gün anaşmak olêr çobannarlan –kim nekadar paa koyecek koyun gütmekçin.
80. liniya:
Hederlez yortunun en paalı temeli - korumaa tabiatı, suyu, hayvannarı. Pek önemli, ani bu günä kadar, gagauzların evlad boyları korumuşlar yortunun adetlerini, sıralıını,gözellini. Da diil sade korudular, ama terbiettilär sevgi hem istemek bu yortuyu götürmää illeri doru yaşamakta.
Büünkü günnerdä sä valeybol, futbol, atletizm ya da başka yarışmaklar mutlaka düzünnener. Kutlamaklar stadionnarda olêr, güreşlär çeşitli kategoriyalarda yapılêr. Bu yarışlar ölä populär oldular, ani, bölgenin anılmış güreşçilerindän kaarä, dünnä, [[Evropa|Evropa]], eski SSRB respublikaları,[[
[[
[[
[[Kategori:Din]]
|