Oolluk

Köroglunun yaşamasında hepsi isläädi, sansın hepsi etişärdi. O da haylaklanardı evindä.Birgün ama onun evinä geler bir artık biyaz sakallı ihtiar. Durer üç gün, durer dört gün - gitmer.

Ey, dädu, sölersin mi, ne etişmeer benim evimä, benim yaşamama?
Ne etişmeer? Bir ool etişmeer - dedi ihtiar da ozaman gitti.
O, Allahım, bana mutlak lääzım bir ool, yada bir oolluk. Adı olsun Zaari.

Pindi beygirinä Köroglu da yollandı aaramaa bir çocucak oolluk. Näända da görer toplu insan, yaklaşer da sorer. Kimi dä ama ona göstermeerlär, o beenmeer da ileri gider. Bir pek zengin adamın ama onikinci karısı duudurmuş bir artık gözäl çocucak. Adını Zaari koymuşlar.

Ama 5- 6 yaşında olduynan da dışarıda oynarkan Zaariyi padişaa görmüş avlanmaktan gelärkän. Pek beenmiş çocucuu da istemiş onu bobasından anasından da almış kendisinä.Bu padişayın viziri kin tutarmış padışaasına da demiş ona bir kerä.

Sän, padişaa beni pek gücendirersin. Ama bän dä var nicä seni gücendireyim.
Nicä?
İşittim bän, ani nerelerdä sä peedä olmuş bir pek kudretli girgin adı köroglu.
O bandit için eşek hırsızı için bän dä işittim. Ey, da ne?
Ne mi? Bän ona izmet etmää gidirim da senin üstünä onu yollandırırım. O senin zenginniini, tronunu yokedir hem alır sendän Zaariyi.
Ko o sade sokulsun bana - başka kerä canı istemäz! - dedi padişaa da kooladı viziri serayından, birkaç ta sopa arkasına ursunnar izin edip. Vizir, diişip rubalarını, bir yırtıklı gibi geldi Körogluya.Köroglu kabletti onu. Vizir annattı ona Zaari için. Köroglu erindän fırladı işidip Zaari için, kucakladı viziri, öptü ikisini dä gözlerini.

Ko iisözlü olsun senin gözlerin, ani görmüşlär Zaariyi! Allah seni bana yollamış.
Köroglu, sän bilmeersin, ama düşer biläsin : Zaari izmet eder Yusup şaha. Taa çok lafa bän seninnän durmayacam. Getiräbilirsän onu burayı getir getirämarsän...
Ey adam, eer benim koruyuçum Allahın Aslanı yardım edärsä, say, ani Zaari şansora burada, senin dizindä!

Sevinmektän Köroglu türküsünü dä çaldı.Hazırladı beygirini, pindi da yollandı Zaariyi aaramaa. Üç ay oldu gider, yolda türlü insan karşı eder, türlü işlär oler... Ta uuradı.Köroglu bir genç padişaa hanumun topraana.Bu padişaa hanum evleneceymiş sade te ona, angısı onun kalesinin üstündän atlı uçaceymış, onun taa da üüsek serayının üstündän bayraa oklan düşüreceymiş hem angısı onun etmiş bin kuvetlisini enseceymiş.

Girip o kasaba içinä Köroglu sıktı beygirini, bir kamçı urdu da beygir uçtu yukarı göklerä, da tä Köroglu o kalenin içindä. Yaklaştı o seraya, orada sa pençeredän baker padişaa hanum. Köroglu durguner kızın uurunda, koyer yayına bir ok da kolverer.Ok düşürdü o bayraa. Şindi kaldıydı o etmiş bir kuvetliyi ensesin. Köroglu bunnarı brak, bän enseyeyim, bän bu kıza evlenmää isteerim danışmış bi batal, näändansa peedalanmış.

Ensä, kardaşım, benim karım var.

Bu batal o etmiş bir kuvetliyi enseer da Köroglu verer onu o kızlan. On gün on da gecä düün tutmuş. Köroglu gider ileri Zaariyi aaramaa.Geçirer, nelär geçirer taa, da etişer başka bir padişaayın yurtluuna.(Ozamannar padişaalıklar küçükmüşlär hem çokmuşlar) Orada, ölä avşam üstü, uurer bir toprak kufnecää. Orada bir fukaraa ihtiar çoban yaşarmış.Köroglu verer ona biraz gümüş para da dädu yardım eder ona giimini diiştirsin, eski yırtıklı olsun.

Dadu, hem beygirimi sana bän gelincä bir işimdän brakerım.Sän onu kimseyä göstermä, beslä sula sade gecä ; kılıçlarımı da sakla sandıına. Bän ölä, bişeysiz gidecäm. Alla yardım edirsä, geri dönecäm...

Gider adım adım Köroglu batal, batır kuvetli gözlär kartal bakışı, uz ileri bakerlar. Yolda bir kara süüt bulup yaper kendisinä bir çoban sopası da ölä, bir çoban gibi ileri gider. Baksın bir kaleyä etişer. Orada tamam panair günüymüş. Soruşturer da buler o hanın serayını hem onun yanında Zaariyi. Hanın önündä o göstermeer kendisini, ani o Köroglu, ama bir çoban. Lafeder ama hannan üüsek laflar. Han azetmeer, koyer düüsünnär onu. O dayaner.

Ko düüsünnär, bana Zaari lääzım. Olsa kalayım onunnan yalnız.

Da çekeder Köroglu türlü işlär annatmaa, Zaari pek beener onu seslemää. Han çıkıp gider. İzmetçilär kalerlar savaşerlar. Körogluyu koolamaa.Köroglu ama bıktı dayanmaa da gösterer kuvedini hepsini erlerä serer.Aler Zaariyi kolundan, çıkarer onu kaledän dışarı da yollaner onunnan o ihitarin kufnesinä beygirini, giimnerini hem kılıçlarını almaa. Pindirer Zaariyi dä beygirä ardına da evä yollaner. Zaari duyer, ani bu beygir diil nicä başka beygirlär, örümeer nicä başka beygirlär. Da düşüner:

Vardır işittiim Köroglu için hem ani onda varmış bir beygir baaşlanmış göklerdän. Bu olmalı, o beygir.Gittilär onnar aylarlan türlü engeller geçtilär; Zaarinin hanı etiştirdi onnarı da aldı geeri Zaariyi ; sora Köroglu etiştirip o hanı genä aldı Zaariyi geeri. Da genä giderlär Köroglunun yurtluuna dooru. Ama bir kalenin sultanı aldadıp Körogluyu, içki ikram etmiş uyku suyunnan da bunnar ölü gibi uyuyarkan kavrer Zaariyi da bayırlar içinä sakleer. Yollaner Köroglu Zaariyi genä aaramaa.

İzlär bayırlara götürärmişlär.Etişip o kaleyä Köroglu kurtardı Zaariyi dä genä evä dooru yollandılar.Yolda onnara yanaşarmış türlü insannar angıları bilärdilär, ani Köroglu dooruluk için savaşer hem hayınnık için kin çıkarer.Evä etişerlär çokluk.Hepsi seviner, ani Köroglu Zaariyi getirdi.Köroglu buluştu karısınnan Cana - Yunuslan, sevindilär, türkü çaldılar. Ama tä bir sultan işitmiş, ani Köroglu tutarmış yanında bir pek gözäl çocuu Zaariyi da kıskanıp, needinä koymuş kapsın Zaariyi Körogludan.

Haber eder kendi kalesindä, ani kim getireceymiş ona Zaariyi, ona vereceymiş kızını gelin. Bir asker başı Mustapa alıner bunu tamamnamaa. Topleer büük asker, çok top, tüfek arkan h. b. da yoolaner Köroglunun yurtluuna. Düüş pek çirkin oler, duşman arkannan kavrayıp, kaper Zaariyi da gider. Köroglu kırk batır askerinnän ardlarına gider. Çok engellär geçti onnar, çok ta becermeklär kullandılar, haliz açan etişip o sultanın kalesinä, anneerlar, ani Zaari istemämiş izmet etsin sultana da sultan onu asmaa izin vermiş. Büük becermäklän artık şansora daraacın altından kaptılar da evä genä getirdilär. Zaari genä izmet eder çorbacısına Körogluya, çay verer, boza, tütün...

Geçmeer çok vakıt, Köroglu everer Zaariyi. Bunun için o şiretliklän kaper bir sultanın gözäl kızını Gülaydınayı da evlendirer Zaariyä. Güvää gözäl, gelin gözäl taa ne lääzım? Yaşerlar kucak kucaa can cana...Köroglu da kendi peri gelininnän Cana - Yunuslan yaşeer.Ey ama Köroglunun duşmannan beylär, beklär, hanlar, sultnlar, vizirler rahat yaşayameerlär, bilärkän, ani Köroglu diri.Onu lääzım yoketmää. Başka taraftan da Köroglu taa çıkarmadı kin insanın hepsindän duşmannarından.

Kavraşmaklar koyuleşerlar.Şindi hepsini ev işlerini brakıp Köroglu yollaner dünneyä kin çıkarmaa. Neredän da geçärmiş, hepsinä annadarmış bobasının çektiklerini hem dä kendi needini dooruluk için. Da çoyu toplaşarmış onun ardına olup asker kırk girgin batırlan barabar.Erdän erä gezip duşmannarın başlarına arsızdan düşärmiş. Da oler Köroglu tamah beylerin, beklerin, sultannarın en korkulu duşmanı.

Çok insan o kurtarmış onnarın hain elindän. Onun adamnarının arasında varmış onun en yakın da, inan dostları, nicä Kösä, Zaari, Ayvaz, Demiroolu, Kenan... Çok türlü savaşermış hannar, sultannar tutmaa da yoketmää Körogluyu. Okadar ki onu yokmuş nicä tutmää ensemää onunda beygirinin dä büülü kuvetleri varmış hem ona yardım edermiş Allaa Aslanı onun kurtarıcısı. Hem onun tarafını turamış bütün insan bütün Anadoluda hem balkanda. Bir düüştä Köroglu girgin düüşeräk kırk bir yara kableder da başleer beygirindän erä düşmää.

Kır at ama akıllı beygir, istämer braksın çorbacısını erdä da näänı anneer yaralı o da oyanı aaneer da brakmeer düşsün.Da ölä da çıkarer onu düüş kırından da evä getirer.Köroglu şansora heptän ölärdi.Cana - Yunus aalamaabaşladı. Batırlar da bilmäzmişlär, nicä Körogluylan bu iş olmuş. Cana - Yunus koydu Köroglunun başını kendi dizlerinä... Gözdän geçirip batırları birisindä dä bir dä sıyrık bare yok.

Ne hepsi yaralar ani sizä dä olaceydılär bu sıra Körogluyä mı sade düştülär? sordu sade karı.
Biz birbirimiz için bişey bilmäzdik. Düüş kızgınnıında herkezimiz duşmanı sade görer ayırık biribirimizdän!

Da aaladı karı taa da pek hem yaşlar gözlerindä türküsünü çaldı.

Sän ölecän gökä dä uçacek atın.
Daalışacek o batırlar kim näänı-sa
Süünür şafkın evlad sän brakmadın
Senin bän önündä hem Kır atın
Çökerim diz, biläsin sän

Ölüm şerbet bän duşmana versäm,
Onun da ürääni yapsam boz kül...
Bän Kır atı kimä, sölä ki vereyim?
Senin bän önündä hem Kır atın
Çökerim diz, biläsin sän...

Bu laflardan sora batırlar kaldırdılar Körogluyu ellär üstündä dä geçirdilär.Cana - Yunusun içerinä. Orada Köroglu, kendisinä gelip, çaardı batırlarını da dedi onnara :

O batırlarım benim, Cana - Yunusum benim! Bän ama ölmeyecäm, Allahın istedii olursa. Ama kär ölmärseydim dä, bän doorulamayacam niceydim ilerdän. Gelir saadım, vakıdım da olurum bän saa. Şindi ama kahırlanmayın, yapınız kalemizdä bir konuş-şennik!

Hepsi toplanıp bir konuş-şennik yaptılar.

Dooruldu Köroglu yaralarından da nicä ilerdän genä çeketti insan duşmannarına karşı düüşmää. Bütün bir yıl o düüştü Balı bek padişaasına karşı. Zoru görüp Balı bek topleer vizirini hem başka da fikircileri, sölesinnär, nicä kurtulmaa Körogludan. Geldilär fikirä ani aldatmaklan sade kapsınnar onun beygirini Kır atı. Onsuz Köroglu kuvetsizmiş, çünkü

Kim yapırsa bunu, beşüz altın para kazanacek.

Bir dadulan bir babu, üzetmişär yaşında annaşerlar evdä :

Sanki deneyim bän, bekim kazanırım?
Eh ahmak babu.Sän düzendä dokuyersın, bän dä saterım da yaşeerız. Ye, sän gidirsän bän aaç mı öleyim?
Yok! Bän brakırım sana o beşüz altını. Sän ama ölürsän tok ölürsün.

Gider babu padişaaya.

Bunu sade bir ihtiar benim gibi şalvir hem büüyücü babu var nicä yapsın.

Padişaa kayıl oler.

Babu piner atlı bir eşää da yollaner. Şiretliklän girer Köroglunun evinä. Cana - Yunus görüp bu hırçın babuyu birdän dedi, ani o aman getirecek ani onu lääzım fıydırmää nekadar taa uzak. Köroglu ama seslämedi da braktı babuyu evindä canı acıyarmış ona, zavalıya. Babu ama, Köroglu avlanmaktaykan hep alıştırarmış Kır atı kendisinä. Vakıt geldiynän babu okudup büüleer Körogluyu hem onun batırlarını da onnan başaarısı tuter. İlaç erinä verer onnara hepsinäuyku ilacı.Hepsi derin uykuya dalerlar. Babu ama girer Cana - Yunusun içerinä :

Cana - Yunus, kızım ilaçladım bän Körogluyu hem onun kırk batırını.İçmäzsın mı sän dä?
Ayolum, babucuk ilkin sän iç, sora da bän.
İslää, kızım da babu yapıner sade ani içti dä verer peri dä içsin.

Şindi hepsi uyuyer.Babu yalnız var nicä yapsın ne isteer. Braker eşää yırtık partallarını aler ne isteer paalı işlerdän giimnerdän, altın terbelärlän yerlän donader Kır atı piner da izi dä kuruyer bu erlerdä. Etişer Balı bek padişaayın kalesinä işi yapmışınnan... Üç gündän sora bunnar uyanerlar. Kır at yok, başka da çok işlär yok babu da yok: var eşek hem babunun yırtıkları...

Dediydim sänä Köroglu...
Ne fayda şindi? ... Taa ii sölä, ne yapalım.
İlkin annayım, näänı götürmüş o hırçın babu Kır atı.
Da peri koyer peri kuvedini : söledi bir büüyü lafı hem baktı ellerindä tırnaklarına da gördü, ani Kır atı babu götürmüş Balı bek padişaaya.Köroglu hiç oyalanmeer yollaner oyanı. Ama Cana - Yunusun demesinä görä, diiştirer giimini, ani hiç benzämesin Körogluya. Batırlar da isteerlär onunnan gitmää. O brakmeer.

Siz işi bozacanız. Burada sade şiretlik lääzım diil kuvet.Da örüyer yalnız, mırıldanarak : Yalnıza kafadar Alladır.

Gider gider yol gittikçä taa zor oler o yufkalaner, aaç, susuz, yorgun...Çok gezdi, örüdü Köroglu çok engellär genä geçti... ama etişti o padişaayın kalesinä. Tä gider o bir pek dar sokacıktan. Karşı geler üç eriflän da çekeder onnara danışmaa pek seslän.

Hey dost ya baarma buralarda olmaz baarmaa!
Neçin olmaz taa yavaş sordu Köroglu.
İstersän bilmää tä bil: burada taman o damnar näända kapalı Köroglunun beygiri Kır at. Padişaadan izin kim şamata yaparsa, büük ceza ona.
A ha? Köroguyä sade bu da lääzımdı. Ye onu koruyerlär mı o sa o boş başına mı? O var nicä kaçsın!
Koruyerlär dört kişi. Hem sän sokulma pek yakın zerä...
İslää saa olunuz! Bän sade te bir üz iki adım...

Kişilär gittilär yoluna. Gün şansora kauştuydu, beygir arıları yokolduydular. Yaklaştı Köroglu portalara itirdi kitliydilär içyandan. Geçti öbür tarafına da orada bir aralıcak gördü, näändan mayızları atarmışlar. Soktu elini sıydı kendisi dä zorca ama sıydırdı kendisini dä girdi o dam içinä, näända kapalıydı Kır at. Köroglu hızlandı ona, öper suvazleer kafasını annısını.

Benim paasızım, gözälim, benim inan dostum kara günnerdä benim Kır atım!

Görüp ani bekçilär beygirdän korkarak içindä yok baktı kapudan da gördü onnarı dışarda koyun yaanısı kaynaderlar lafa durerlar. Sora yaanıları çaundan çıkardılar, peşkirlär üstünä koydular suusunnar, kendileri dä yattılar uyumaa hem birdän dä uyukladılar masus evceezdä. Ozaman Köroglu girdi aldı ne lääzım yola deyni da çıkıp kitledi kapuları dışandan.

Sora gitti o babunun serayına öldürdü onu çekti ateşlik içinä yansın ki annamasın kimsey ani onu öldürmüşlär ama o kendisi sarfoş olup ateşlik içinä düşmüş dä yanmış. Da çıkıp gitmiş.Padişaa bunu annayıp haber etmiş ani kim yaklaşabilecek Kır ata da bakacek onu babunun erinä o onun kadar kazanacek.Köroglu diişik giimnerlän hem üzümnän geler padişaya da deer ani o var nicä yapsın bu işi.

Neyä sän umutlanersın?
Bän Körogluya esir düştüydüm da edi yıl izmet ettiydim onda damcı. Bu beygir bana alıştıydı hem bilerim onun hepsini tabeetlerini.
Pek islää!

Da Köroglu çekeder Kır atı bakmaa besleer, suleer, pakleer beygir toyannaner kendisinä geler... Padişaa pek istermiş görsün nicä Kır at yorter oyneer da toplamış bir siir. Köroglu gösterer Kır atın becermeklerini. Hepsi mayıl. Bitki gösteridä ama Köroglu sıker beygiri uçerlar kalä duvarların üstlerindän dä yolu alerlar evä dooru.

Padişaa yolladı Köroglunun ardına asker ama korkktular tutunmaa düüşä Körogluynan. Ozaman padişaa kendisi asker başında yollaner etiştirmää Körogluyu. Oler düüş. Ama Köroglu becermeklän hem çalımnarınnan yalnız ensedi o askeri padişaa gücülä kurtuler kaçıpta...

Köroglu Kır atınnan yolu ileri aldılar. Genä aftalarlan yolda derelerin üstündän uçmaa... taa evä etişincä. Ona karşı çıktılar gözäl karşı ettilär.

Çok işlär yaptık ama çok yapmaa da taa kaldı...

Kullanılmış Kiyatlar

N.N.Tanasoglu Köroglu Ana Dili V-ci Klas için İkinci basım Chişinau 1997 s.61-77
Gagavuz Destanları
Prof. Dr.Nevzat Özkan
Türk Dil Kurumu yayınları